Production of ceramic building material in ancient Viminacium

The technology of brickmaking was introduced to the area of Viminacium by the Romans. The development and growth of the urban settlement in the 1st–4th century necessitated the need for huge quantities of construction materials. Large-scale production of ceramic building materials, which are often abbreviated to CBM, is attested both by the numerous finds of the material itself, as well as traces of the manufacturing process. More than 15 kilns and several structures used in the process were discovered in the vicinity of Viminacium. Still, the subject of Viminacium CBM production has only been modestly studied. Thus, the aim of this paper is to analyse this production, namely the characteristics and organisation of its processes, based on the results of archaeological excavations and previously published research. To achieve this goal, we focused on the layout of the particular manufacturing sites, and the production process organisation, together with the necessary review of the characteristics of the found kilns and other structures used in the production process

Opekarska delatnost VII Klaudijeve legije

Predmet istraživanja ove doktorske disertacije je opekarska delatnost VII Klaudijeve legije. Analizirano je 1.391 opeka sa žigom i grafitnim natpisom ove vojne jedinice sa arheoloških nalazišta Srbije, Hrvatske, Rumunije i Bugarske, kao i ostaci 9 ciglana iz Viminacijuma. Opšti cilj disertacije je doprinos boljem razumevanju opekarske delatnosti i organizacije VII Klaudijeve legije. Ovo je podrazumevalo utvrđivanje asortimana keramičkih građevinskih proizvoda VII Klaudijeve legije, njihovih morfoloških i morfometrijskih karakteristika, tehnoloških aspekata i sleda operacija njihove izrade (od izbora i karakteristika sirovina, preko tehnika njihove obrade, oblikovanja i obeležavanja, uključujući i alatke, do pečenja), lociranje mesta proizvodnje i određivanje prostorne organizacije ciglana i karakteristika i namene proizvodnih objekata i struktura. Rezultati istraživanja pokazuju da VII Klaudijeva legija primarno proizvodi oblike koji se češće koriste u građevini (besalis, lidion, tegule i imbreksi) i da su dimenzije opeka standardizovane, ali da postoje varijacije, kao i da se menjaju kroz vreme. Traseološka i komparativna analiza opeka su pokazale da su sled operacija, tehnike formiranja opeka i opekarske alatke uniformni na nivou Carstva, ali uz određena odstupanja. Arheometrijskim metodama utvrđeno je da su opeke pravljene od gline dobrog i generalno ujednačenog kvaliteta, ali da postoje određene oscilacije, dok temperatura pečenja uglavnom nije prelazila 800 (850) oC. Dodatno, utvrđeno je da su centri proizvodnje bili u Tilurijumu (Hrvatska), Racijariji (Bugarska) i Viminacijumu (Srbija), ali da se proizvodnja odvijala i na drugim lokalitetima – Boljetinu i Talijati. Konačno, istraživanje je pokazalo da ciglane VII legije pripadaju većim radionicama i da ih odlikuje organizovana proizvodnja i složeni prostorni raspored, ali da ne postoji pravilnost u prostornoj organizaciji, već da su organizovane na način koji pogoduje toku proizvodnje i lokalnim uslovima

Roman brick kilns in the area of ancient Viminacium, Moesia Superior

This study will analyse the brick industry of ancient Viminacium, the capital of theRoman province of Moesia Superior and military camp of the VII Claudian legion.Extensive archaeological excavations have unearthed 19 kilns used for brickmaking,located south and east of the civil settlement and the military camp. The majority of thekilns were found in the area of the southern necropolis, and seemingly belong to one,large manufacturing centre, which was used for making various ceramic products.Further, recent excavations have identified another manufacturing centre, located to theeast of the city. Both centres were active during the 2nd and the 3rd centuries AD, andshould be attributed to the VII Claudian legion. Additionally, finds of a few stampedbricks suggest that several private workshops existed in the territory of Viminacium

Ceramic building materials of Viminacium

Ceramic building materials1 were one of the key building materials of the Roman Empire. They were introduced to the area of the province of Moesia Superior and ancient Viminacium by the Romans. Prior to their arrival, the province was sparsely urbanised, and in the following centuries, Viminacium grew to be its largest agglomeration2. The site is located in Eastern Serbia, next to the modern town of Kostolac, on the right bank of the Mlava river, near its confluence with the Danube. It was first established as a legionary camp (castrum legionis), whose oldest phase dates to the Flavian period. In the late 1st - early 2nd century, a civilian settlement developed to the west of the camp. The city gained the status of municipium in AD 117, during the reign of Emperor Hadrian, and in AD 239, during the reign of Emperor Gordianus III it was granted the status of colonia. The city and its surroundings were destroyed by the Huns in AD 441 and never again regained its former glory

Images of the amphitheatre: Use of photogrammetry in excavations of the Viminacium amphitheatre

Fotogrametrijski metod predstavlja novinu u izradi arheološke dokumentacije. Iako je nastao sredinom XIX veka, do njegove značajnije upotrebe u arheologiji dolazi tek sa razvojem digitalne fotogrametrije tokom poslednjih decenija. U istraživanjima Viminacijuma, fotogrametrija je eksperimentalno primenjena 2012. godine prilikom iskopavanja amfiteatra. Uočene prednosti učinile su da navedeni metod postane standard u izradi dokumentacije na ovom lokalitetu. U radu je prikazano naše iskustvo sa upotrebom fotogrametrije u istraživanjima amfiteatra, odnosno, prednosti i mane ovog metoda, kao i moguća upotreba u prezentaciji kulturnog nasleđa. Čitav proces dokumentovanja arheoloških celina činili su prikupljanje podataka i njihova dalja obrada. Fotogrametrija se pokazala kao veoma pogodna za izradu tradicionalne 2D dokumentacije. Ovaj metod je znatno brži i objektivniji od tradicionalnih metoda, a omogućio je izradu detaljne i precizne dokumentacije čak i kod izrazito komplikovanih arheoloških celina, nezavisno od njihove veličine i veštine crtača. Rezultati snimanja predstavljeni su u okviru 3D modela. Oni nude niz prednosti u arhiviranju podataka i pri njihovoj analizi, a budući da su zasnovani na fotografijama, modeli sa teksturom su odlična opcija za vizualnu predstavu otkrivenih celina. Predstavljanje modela u obliku slika ili u video formatu, može se koristiti u prezentovanju istraženih celina i rezultata arheoloških iskopavanja, u naučne ili komercijalne svrhe. Na ovaj način fotogrametrija se čini veoma korisnom, jer omogućava vizuelizaciju kulturnog nasleđa, čineći ga vizuelno dopadljivim, ali i lakšim za razumevanje.Photogrammetry is the science and technology of obtaining information about physical objects and the environment using 2D photographs. Recent technological advancements allowed the method to become accessible and quite valuable in the studies of cultural heritage. The method was introduced into the field procedures of archaeological research of Viminacium in 2012. The goal of this paper is to demonstrate the usage of photogrammetry during investigations of the amphitheatre and to exemplify its applicability and benefits for future archaeological excavations. Based on our experience, the method proved to be easy to use and incorporate into existing procedures, especially as it was significantly faster and economical compared to the traditional documenting techniques. Obtained 3D models can fulfill various needs, from the creation of regular archaeological documentation to the visualization and presentation of the results of research

Arheološka istraživanja viminacijumskog amfiteatra u 2017. godini

Sredinom jula 2017. godine završena su sistematska arheološka istraživanja viminacijumskog amfiteatra, koja se izvode u kontinuitetu od kraja 2007. godine.2 Dugogodišnjim iskopavanjima bio je obuhvaćen veći deo građevine, što podrazumeva prostor arene, zid arene i prostorije uz njega, glavne ulaze u amfiteatar i prostor tribina. Sa druge strane, odlučeno je da se severozapadni deo tribine ostavi za buduća istraživanja i primenu novih metodologija, kako bi se preispitali do sada izneti zaključci i pretpostavke i eventualno donela nova zapažanja i tumačenja kojima bi se upotpunila saznanja o viminacijumskom amfiteatru. Dosadašnja istraživanja vršena su i na površini oko samog amfiteatra, gde su otkriveni ostaci gradskih fortifikacija, kapija flankirana dvema pravougaonim kulama, odbrambeni rov i više objekata za koje se pretpostavlja da su bili u vezi sa održavanjem spektakla u areni

Contribution to the cult of Bacchus on Viminacium – terracotta lamps with relief depictions of the mask, thyrsus and syrinx

A great number of lamps with the image of Bacchus mask, thyrsus and syrinx on the disc, which are related to the cult of Bacchus, were discovered during the archaeological research of Viminacium. Most of these lamps represent grave goods, which is certainly the result of a fact that focus of excavation work was mainly on the area of necropolis. Presence of these lamps in the graves can be related to the fact that, besides many other aspects, Bacchus was also honoured as a protector of the dead. During recent excavations four new lamps were found in profane contexts, which lead the authors to examine symbolic meaning of this representation.Monographies Instrumentum 5

Arheološka istraživanja viminacijumskog amfiteatra u 2016. godini

Sistematska arheološka istraživanja viminacijumskog amfiteatra vrše se u kontinuitetu od kraja 2007. godine.2 Dosadašnjim iskopavanjima obuhvaćen je veći deo objekta. Istraženi su arena i njen ogradni zid, ulazi u objekat, prostorije uz zid arene i prostor tribina. Istraživanja su podrazumevala i iskopavanje površine oko samog amfiteatra, gde su otkriveni ostaci gradskih fortifikacija i četiri objekta. Na osnovu dosadašnjih istraživanja utvrđeno je da se viminacijumski amfiteatar nalazi u severoistočnom uglu grada, na oko 50 m od severozapadnog ugla legijskog logora. Amfiteatar je podignut početkom 2. i korišćen je do prve polovine 4. veka. Ustanovljena je prvobitna građevina od drveta, čija površina iznosi oko 82 m x 70 m, i kasniji zidani amfiteatar, približnih dimenzija 84 m x 73 m, podignut iznad objekta od drveta (Nikolić, Bogdanović 2015; Bogdanović, Nikolić 2017)

Arheološka istraživanja viminacijumskog amfiteatra u 2016. godini

Sistematska arheološka istraživanja viminacijumskog amfiteatra vrše se u kontinuitetu od kraja 2007. godine.2 Dosadašnjim iskopavanjima obuhvaćen je veći deo objekta. Istraženi su arena i njen ogradni zid, ulazi u objekat, prostorije uz zid arene i prostor tribina. Istraživanja su podrazumevala i iskopavanje površine oko samog amfiteatra, gde su otkriveni ostaci gradskih fortifikacija i četiri objekta. Na osnovu dosadašnjih istraživanja utvrđeno je da se viminacijumski amfiteatar nalazi u severoistočnom uglu grada, na oko 50 m od severozapadnog ugla legijskog logora. Amfiteatar je podignut početkom 2. i korišćen je do prve polovine 4. veka. Ustanovljena je prvobitna građevina od drveta, čija površina iznosi oko 82 m x 70 m, i kasniji zidani amfiteatar, približnih dimenzija 84 m x 73 m, podignut iznad objekta od drveta (Nikolić, Bogdanović 2015; Bogdanović, Nikolić 2017)

Novi nalaz rimskih opekarskih peći u krugu termoelektrane ,,Kostolac A''

Prilikom radova na izgradnji siloskog kompleksa u krugu termoelektrane Kostolac A otkrivena je peć za pečenje opeka, koja predstavlja poslednji u nizu objekata ovog tipa sa prostora Viminacijuma. Radi se o tipu peći sa dva ložišta, koji do sada nije poznat na teritoriji viminacijumskog agera. Takođe, dimenzije peći su znatno veće od ranije istraženih objekata ove namene. U unutrašnjosti peći pronađene su opeke sa žigom LEGVIICL|OFATILIVIM, koje su omogućile pouzdano identifikovanje radionice, kao i majstora koji ih je izrađivao. Novootkrivena peć značajno je obogatila naša znanja o opekarskoj delatnosti VII Klaudijeve legije